De eerste kunstschilder die Katwijk ‘ontdekte’ was Jan van Goyen (1596-1656) in de eerste helft van de 17e eeuw. Van Goyen woonde vlakbij, in Leiden. Hij raakte betoverd door de prachtige taferelen aan de kust, de sfeer van het vissersdorp en het mooie licht. Katwijk is al sinds 1873 – om precies te zijn 150 jaar geleden – een bekende kunstenaarskolonie waar meer dan duizend kunstschilders uit allerlei landen actief waren. Bekende Nederlandse schilders uit de Haagse School, zoals Bernard Blommers, Jan Toorop, Willy Sluiter en Jan Zoetelief Tromp lieten in Katwijk een woonhuis met atelier bouwen. Zij werden geïnspireerd door het onbedorven vissersleven van de Katwijkse bevolking en de bomschuiten die door paarden op het strand werden getrokken. Maar ook buitenlanders trokken naar Katwijk om er te schilderen. Zij namen ’s zomers hun intrek in hotels, pensions en bij particulieren. Zij nodigden ook tal van andere zee- en havenschilders uit. De Eerste Wereldoorlog en het langzaamaan verdwijnen van de bomschuiten op het strand maakten aan dit alles helaas een eind.
En omdat de kleinkinderen druk waren met school, studie en hockeywedstrijden, ging ik deze keer in mijn eentje naar het Katwijks Museum om er de schilderijen van de schilders van de Haagse School te bewonderen. Mijn eerste vraag was uiteraard wel of ze er een speurtocht hebben voor kinderen en die hebben ze er inderdaad en nog wel een heel uitgebreide met best moeilijke vragen. De collectie van de Haagse School in het Katwijks Museum bestaat hoofdzakelijk uit werken uit de periode 1870-1914. Sinds een aantal jaren wordt de collectie ook uitgebreid met werk van hedendaagse schilders die in de buitenlucht werken. In de zomer kun je ze zien zitten achter hun ezel aan het strand, of in het dorp. Op de begane grond van de voormalige rederswoning zijn verschillende kamers authentiek ingericht, zoals de herenkamer van de reder, het boudoir van de redersvrouw, een eetkamer met met bedstede, een stoffenwinkeltje uit 1885, een zeilmakerij en een kuiperij. Het allermooiste is uiteraard het ‘Strandgezicht met visverkopers te Katwijk’ uit 1641 van Van Goyen, maar ook de schilderijen van H.W. Mesdag, Jan H.B. Koekkoek en Bernard Blommers zijn pareltjes.
De vier expositiezalen op de eerste verdieping zijn bestemd voor wisseltentoonstellingen en ieder jaar zijn er exposities over hedendaagse kunstenaars die een relatie hebben tot Katwijk. Tot 16 oktober is La Bohème te zien, een expositie over Hollandse kunstenaars in Parijs in de periode 1866 tot 1874. Hier vind je onder meer David Adolphe Constant Artz (1839-1890) met het befaamde schilderij ‘De pianoles’ dat door hem op de Parijse Salon werd tentoongesteld. En de trots van het museum is de Kaart van Konrad Peutinger, een middeleeuwse kopie van een Romeinse reiskaart die aantoont dat Katwijk in het verleden een belangrijke Romeinse stad was. Uiteraard besteedt het museum ook aandacht aan de klederdracht van Katwijk die door veel schilders op de doeken is afgebeeld. In vitrines op de eerste etage zie je schilderijen, poppen gekleed in klederdracht, hoofdijzers, sieraden, mutsen, hoeden en petten die deel uitmaakten van de Katwijkse klederdracht. De museumwinkel heeft een grote hoeveelheid kunstkaarten, een Kattuks kwartet spel met Katwijkse afbeeldingen en Katwijks dialect, koelkastmagneetjes, mokken, en een maquette van de Oude Kerk die je zelf kunt maken.
Helaas heeft het Katwijks museum geen museumcafé, dus daarom ga ik na afloop koffie drinken bij het strandpaviljoen Surf en Beach. In 2022 zijn ze uitgeroepen tot beste strandpaviljoen van Zuid Holland. Wanneer je hier bent, neem dan meteen even een kijkje bij de Andreaskerk aan de andere kant van de boulevard. Het witte kerkje, dat gebouwd is rond 1460 als kapel ter ere van Andreas, de beschermheilige van de vissers, is talloze malen geschilderd door al die kunstenaars die graag in Katwijk kwamen.
waar: Katwijks Museum, Voorstraat 46, Katwijk, katwijksmuseum.nl
Strandpaviljoen Surf en Beach, Boulevard Zeezijde 9, Katwijk, surfenbeach.nl
must see: schilderij van Jan van Goyen
te doen voor kids: een speurtocht voor families met kinderen van 5 tot 13 jaar.
Een keer per maand zijn er op zaterdagmorgen creatieve workshops, zie de website.